Doç. Dr. VINEREKO Mir
Adige Geleneği (Адыгэ Хабз), Maykop, Adige Cumhuriyeti Devlet Basımevi, 2007
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız
Gunes ile Uşıtse soruyorlar
– Anne, bugün sana ne getirmemi istiyorsun?
– Hiçbir eksiğimiz yok, yavrum, teşekkür ederim!
– Sen ne istersin, baba?
– Ben “Zekoşnığ” (2) dergisinin yeni sayısını isterim.
– Olur, getiririm.
– Baba, bana da “Joğobın” (3) dergisini aldır, dedi Uşıtse.
– Olur. Ya sen, Gunes, sen okumak için ne istersin?
– Sağol, baba! Nafset bana “Samğur” (4) kitabını getirdi.
Kıdemli (yeni olmayan) ailelerde ana ve babaya sesleniş çoğul sözle yapılır: Annemiz! – Babamız! (Tyan! -Tyat!; Тян!Тят!) gibi.
Ancak anne ve babalar bildikleri, sevdikleri biriyle konuşurlarken tekil ifade de kullanırlar: Annemiz, bir şey ister misin? (Tyan, zıgorem wıfaya? –Тян, зыгорэм уфая?).
Adigeler tanımadıkları ya da samimi olmadıkları bütün büyüklere/yaşlılara “Annemiz!” (Tyan!), “Babamız!” (Tyat!) diyerek seslenirler.
Şimdiki çocuklar/kızanlar anne ve babalarını “mam” (anne) ve “pap” (baba) diye çağırırlar. Bu sözcükler Rusça’dan bize geçmiştir.
Eski Adigeler amca, hala, dayı ve teyzeyi düz adlarıyla çağırırlardı, tekil ölçü kuralına uygun olarak onlarla konuşurlardı.
Şimdiki Adigeler amca ve dayıya “dada” (дядя; amca, dayı), teyze ve halaya “tetya” (тетя; teyze, hala) derler. Bu gibi ad ve sözcükler de Ruslardan ve Rusça’dan alınmadır.
Uşıtse internet aracılığıyla iletişim kuruyor:
Türkiye-Antalya-Korkuteli-Yeleme Köyü
– Ben bir Adige’yim. Adım Nart. Yedıc ailesindenim
Annemin erkek kardeşine bizler “Daye” (Дае; Dayı) deriz.
Annemin kız kardeşine de “Abla” (1аблэ) diyoruz.
Konuştuğun kişiyle saygılı konuş
Konuşurken iyi düşün ve öyle konuş
Sözlerini ve konuşmanı karşındakinin anlayacağı bir biçimde düzenle
Senden büyük olan, sana izin vermeden konuşma
